Helsinški parlament građana Banja Luka je u maju 2009. godine pokrenuo dvogodišnji projekat „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkana”. Projekat će se realizovati u Bosni i Hercegovini, Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji, u saradnji sa partnerskim organizacijama u ovim državama, kao i Savezom nacionalnih manjina RS.
Cilj projekta je da se utvrdi u kojoj mjeri opštinske politike uvažavaju domaće zakonodavstvo i evropske i međunarodne standarde u zaštiti prava nacionalnih manjina, te da se daju preporuke za poboljšanje statusa nacionalnih manjina na opštinskom/općinskom nivou i efikasnije rješavanje problema sa kojima se pripadnici manjina suočavaju.
Projekat će obuhvatiti niz radionica i seminara, lokalnog i regionalnog karaktera, na kojima će predstavnici opštinskih vlasti, nacionalnih manjina, ali i akteri civilnog društva pokrenuti dijalog i razmijeniti iskustva o izmjenama i kreiranjima lokalnih politika koje će u potpunosti uvažiti potrebe pripadnika različitih nacionalnih manjina.
Projekat finansira Evropska unija.
Potpisan Memorandum o saradnji između gradova i udruženja nacionalnih manjina Pule i Banje Luke
Banja Luka, 31. mart 2011.
Memorandum o saradnji između gradova Pula i Banja Luka o promociji kulture i tradicije nacionalnih manjina potpisan je u gradskoj palači Grada Pula 28. marta 2011. Svojim potpisima gradonačelnici Pule i Banje Luke, Boris Miletić i Dragoljub Davidović, obavezali su se na niz zadataka koji za cilj imaju širenje multikulturalizma, interkulturalnog dijaloga i poboljšanje položaja nacionalnih manjina uz puno ostvarenje njihovih prava na lokalnom nivou. Memorandum su takođe potpisali i predstavnici udruženja Italijana, Mađara, Slovenaca, Makedonaca i Roma oba grada.
Potpisivanje memoranduma su inicirali Helsinški parlament građana Banja Luka i Udruga za zaštitu ljudskih prava i građanskih sloboda Pula – HOMO, u saradnji sa Savezom nacionalnih manjina Republike Srpske, a u sklopu projekta „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkana“.
Memorandum, između ostalog, promoviše volju gradova da podrže i potpomažu prekogranično udruživanje pripadnika manjina u svrhu očuvanja nacionalnog i kulturnog identiteta, održavanje kulturnih manifestacija nacionalnih manjina, sudjelovanje u prekograničnim kulturnim razmjenama, regionalnu promociju manjinskog kulturnog nasljeđa, podsticanje učenja jezika nacionalnih manjina, te akademske i studijske razmjene. Takođe, memorandumom je predviđeno zajedničko uključenje u procese euro-regionalne saradnje putem realizacije zajedničkih projekata i aktivnosti od turističkog značaja, te podsticanje ekonomske prekogranične razmjene i promocije autohtonih proizvoda nacionalnih manjina.
„Ovim memorandumom se pokazalo, bez obzira na zakone koji postoje u našim državama, a koji se ili provode ili ne, da je važna dobra volja lokalnih vlasti i podrška koje vlasti sa ovih nivoa daju udruženjima nacionalnih manjina“ rekla je Lidija Živanović, izvršna direktorica Helsinškog parlamenta građana Banja Luka.
„Banja Luka i Pula su sarađivali već mnogo ranije, a danas sam posebno ponosan na to što su ovdje u pitanju nacionalne manjine. Svi smo prošli kroz mnogo toga u nedavnoj istoriji, a Banja Luka je sigurno dobar primjer sredine koja je uspjela da vrati jednu pozitivnu atmosferu afirmacijom bogatstva naših nacionalnih manjina“ rekao je gradonačelnik Banje Luke, Dragoljub Davidović.
Boris Miletić, gradonačelnik Pule, naglasio je da je jedno od temeljnih vrijednosti njegovog grada upravo tolerancija i multikulturalnost. „Želimo dati podsticaj svim manjinama za dodatnu saradnju sa drugim gradovima“.
Memorandum je već doveo do konkretnih rezultata. Naime, gradovi Pula i Banja Luka su, nakon potpisivanja memoranduma, dogovorili kulturno-sportske razmjene, od kojih će prva biti ljetnji kamp u Puli za mlade, predstavnike nacionalnih manjina iz Banje Luke, dok će uzvratna posjeta mladih iz Pule Banjoj Luci biti organizovani u zimskom periodu. Takođe je načelno dogovoreno i zajedničko učešće u IPA projektima za prekograničnu saradnju, u kojima bi se, pored gradova, kao partneri našli i nacionalne manjine.
Projekat „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkana“ zajednički provode Helsinški parlament građana Banja Luka, Centar za regionalizam Novi Sad, HOMO – udruga za zaštitu i promociju ljudskih prava i građanskih sloboda Pula i Savez nacionalnih manjina RS.
Projekat finansira Evropska unija.
Strateški pravci za djelovanje manjina u lokalnoj zajednici
Banja Luka, 8. oktobar 2010.
Zajedničko istupanje nacionalnih manjina prema gradskim vlastima Banje Luke na polju učešća u procesima odlučivanja i ostvarivanja zakonskih prava, omasovljenje i edukacija članstva o pravima i mogućnostima djelovanja, kulturna, ekonomska i turistička prekogranična saradnja sa partnerskim organizacijama u susjedstvu su osnovne komponente Akcionog plana koji je definisan na radionici „Strategija nastupa nacionalnih manjina prema lokalnoj zajednici“, održanoj u organizaciji Helsinškog parlamenta građana Banja Luka i Saveza nacionalnih manjina RS, 5. oktobra 2010. u Banjoj Luci.
Tema ove lokalne radionice je proistekla iz ranijih aktivnosti sa udruženjima nacionalnih manjina u Banjoj Luci, gdje je, između ostalog, utvrđeno da su manjinama neophodne smjernice na koji način zajedno mogu djelovati u lokalnoj zajednici, tačnije kako mogu bolje identifikovati i artikulisati svoje potrebe kako bi zajedničkim snagama mogli ostvariti svoje ciljeve.
“Na posljednjem skupu održanom prije tri mjeseca u organizaciji Helsinškog parlamenta građana, dogovoreni su oblici saradnje sa odbornikom iz reda nacionalnih manjina u gradskoj skupštini kao i sa skupštinskim Savjetom za nacionalne manjine, te je ova saradnja već u toku“, rekao je Stevo Havreljuk, predsjednik Saveza nacioanalnih manjina RS. S obzirom da skupštinski Savjet nacionalnih manjina u svom članstvu predviđa i učešće predstavnika nacionalnih manjina, sa ove radionice je proistekla incijativa za upućivanjem pisma Skupštini grada Banje Luke za pridruženim članstvom predstavnika nacionalnih manjina u skupštinskom Savjetu, do sljedećih lokalnih izbora, kao i prijedlog izbora nacionalnih manjina u članstvo Savjeta za sljedeće lokalne izbore. „Ovim bi se dao prostor manjinama da učestvuju u procesu odlučivanja koja se tiču njihovog položaja u gradu”, dodao je Havreljuk.
„Veoma važan dio strateškog planiranja je i direktno učešće u vlasti nacionalnih manjina“, rekla je Vedrana Dimitrijević, koordinatorica projekta ”Susjedstvo”. S tim u vezi udruženja će u narednom periodu do sljedećih lokalnih izbora raditi na regrutovanju potencijalnih kandidata iz reda nacionalnih manjina, jačanju njihovog kapaciteta, istraživanjem potreba članova nacionalnih manjina koje bi zastupali njihovi kandidati, te obukom članova nacionalnih manjina o načinu glasanja, kako se ne bi desili propusti kao što je to bio slučaj za prošle izbore.Pored okvira kulturne regionalne saradnje, koja će omogućiti manjinama da se predstave u susjedstvu i u matičnim državama, te ugoste partnerska udruženja u Banjoj Luci, raspravljano je i o konkretnoj ekonomskoj saradnji u vidu razmjene autohtonih proizvoda nacionalnih manjina, te o turističkoj saradnji. “Banjalučka udruženja nacionalnih manjina imaju dosta atraktivnih ponuda kako za turističku zajednicu grada Banje Luke, tako i za kolege manjine u drugim državama. Važno je samo izdefinisati sve naše aktivnosti koje su turistički primamljive kako bismo ne samo obogatili naše predstavljanje raznim posjetiocima u našem gradu, već bismo se i bolje predstavili u samoj zajednici koja ponekad nije svjesna bogatstva i blaga koje mi, kao njihovi sugrađani, njegujemo“, rekao je Dimitrije Trifunoski, predsjednik Udruženja makedonaca Banja Luka.
U narednom periodu Helsinški parlament građana će pružiti savjetodavnu podršku udruženjima nacionalnih manjina u zahtjevu za učešće u skupštinskom Savjetu, obukama za pisanje projekata za očuvanje kulturnog bogatstva i nacionalnog identiteta, kao i za realizaciju aktivnosti prekogranične saradnje.
Radionica je održana u sklopu projekta ”Susjedstvo” – afirmacija multikulturalizma i saradnje na lokalnom nivou u zemljama Zapadnog Balkana, kojeg finansira Evropska unija.
Dogovorena prekogranična saradnja između opština i udruženja nacionalnih manjina
Banja Luka, 22. septembar 2010.
Opštine i udruženja nacionalnih manjina iz Srbije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine, koje učestvuju u projektu “Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkana“, dogovorili su, na regionalnoj radionici u Puli, razmjenu pozitivnih iskustava na polju zaštite prava nacionalnih manjina i načine prekogranične saradnje iz oblasti njegovanja i promocije kulture nacionalnih manjina. Takođe je definisan i model finansiranja udruženja nacionalnih manjina koji bi mogao da zadovolji potrebe ovih udruženja.
Na regionalnoj radionici pod nazivom „Opštinska vlast i nacionalne manjine – prekogranična saradnja i razmjena iskustava“, koja je održana od 12. do 15. septembra 2010. u Puli, u organizaciji HOMO – Udruge za zaštitu ljudskih prava i građanskih sloboda Pula, Helsinškog parlamenta građana Banja Luka i Centra za regionalizam Novi Sad, učestvovali su predstavnici opštinske vlasti i udruženja nacionalnih manjina iz Pule, Vodnjana, Umaga, Banje Luke, Tuzle, Prijedora, Bora, Bujanovca i Zrenjanina.
Skupu u Puli prethodila je prva regionalna radionica održana u Banjoj Luci u maju ove godine. Radionica je bila posvećena utvrđivanju stepena zadovoljenja prava nacionalnih manjina u regionu, kao i razmjeni primjera dobre prakse iz ove oblasti. Tom prilikom je, između ostalog, izražen interes učesnika za prekograničnim povezivanjem i realizacijom zajedničkih aktivnosti iz oblasti promocije nacionalnih manjina.
„Organizacije koje predvode realizaciju projekta Susjedstvo će u narednom periodu gradskim opštinama dostaviti inicijativu Sporazuma o saradnji, kojim se predviđaju prekogranične posjete kulturnim manifestacijama u organizaciji gradova, formiranje baze podataka o privrednicima iz udruženja nacionalnih manjina kako bi se medjusobono ekonomski razmjenjivali njihovi autohtoni proizvodi, te zajednički projekti iz oblasti turizma“ – izjavila je Mirjana Galo, koordinatorica projekta Susjedstvo iz udruge HOMO.
Stevo Havreljuk iz Saveza nacionalnih manjina RS mnogo očekuje od prekograničnog saradnje, posebno u svjetlu pretpristupnih fondova EU: „Zahvaljujući projektu Susjedstvo, ustpostavljena je mreža opština i nacionalnih manjina, koje su već identifikovale određene interese za daljim zbližavanjem. EU fondovi pružaju mogućnost za produbljivanjem prekogranilnih mreža i partnerstava na polju poboljšanja pristupa manjina opštinskim servisima, razvoja zajedničkih planova iz oblasti kulture, kao i aktivnostima usmjerenim ka sveopštem poboljšanju klime multikulturalizma“.
Druga značajna oblast koja je diskutovana u Puli jeste finansiranje udruženja nacionalnih manjina iz opštinskog budžeta. S obzirom da se načini finansiranja razlikuju između opština, učesnici su pokušali identifikovati univerzalni model sa pozitivnim standardima. Tako je zaključeno da planiranje i lobiranje sredstava tokom planiranja opštinskog budžeta treba da bude zasnovano na budućim rezultatima aktivnosti koje se kandiduju u programu, kako bi se izbjegla nerealna potraživanja. S druge strane, opštine treba da donesu kriterij ili pravilnik o načinu finansiranja programa, jer se još uvijek dešava da manje aktivna udruženja dobijaju približno slična sredstva kao i ona agilnija, što mnogi smatraju nepravednim. Takođe, udruženja bi morala češće izvještavati o poslovanju i uspjesima, što trenutno nije slučaj, ali bi ujedno trebalo da budu uključeni u komisiju za odobravanje projekata i raspodjelu sredstava. S obzirom da pojedine opštine jednom stavkom finansiraju programe kao i režijske troškove udruženja, predloženo je da ovi režijski troškovi budu odvojena stavka te preimenovana u stavku „troškovi tekućeg poslovanja“. „U toku godine se ponekad desi neka vanredna aktivnost, kao što je učešće na konferencijama ili posjete kulturnih društava iz matičnih država. Na ovaj način bi se iz stavke tekuće poslovanje mogle finansirati ove situacije, što bi nama udruženjima mnogo značilo“, izjavio je Dimitrije Trifunovski, predjednik Udruženja Makedonaca Banja Luka.
Svi učesnici su izrazili pozitivan stav prema radu i aktivnostima italijanskih udruženja u Istri i obimom njihovih prava s obzirom na njihov autohtoni položaj. Neke od ovih pozitivnih primjera, posebno učešće talijanske manjine u vlasti ,će se prema obećanjima predstavnika opština, razmotriti i u njihovim lokalnim okvirima.
Sljedeća regionalna radionica će biti održamna u novembru u Novom Sadu, na kojoj će se nastaviti ovo regionano parnterstvo.
Projekat Susjedstvo finansira Evropska Unija, a drugu regionalnu radionicu je finansijski podžrao Fond otvoreno društvo BiH/Srbija.
Banja Luka, 7. juli 2010. Opštinske vlasti i manjine iz regiona na radionici u Banjoj Luci
Banja Luka, 13. maj 2010.
Helsinški parlament građana Banja Luka, u saradnji sa Centrom za regionalizam iz Novog Sada, Udruženjem za zaštitu ljudskih prava i građanskih sloboda HOMO iz Pule i Savezom nacionalnih manjina Republike Srpske, održao je 10. i 11. maja 2010. u Banjoj Luci regionalnu radionicu na temu “Opštinska vlast i nacionalne manjine – saradnja i dijalog“, koja je okupila više od 30 predstavnika nacionalnih manjina i lokalnih vlasti iz Srbije, Hrvatske i BiH koje se bave pitanja nacionalnih manjina.
U toku dvodnevnog rada učesnici su razmijenili primjere dobre prakse u saradnji između opštine i nacionalnih manjina, identifikovali neke od prepreka za unapređenje zaštite i položaja nacionalnih manjina, te odredili smjernice za dalji zajednički rad koji uključuje i prekograničnu saradnju.
Između ostalog, u narednim regionalnim radionicama, učesnici će razmatrati načine lobiranja za izmjenu određenih opštinskih propisa, kao i modele praktične primjene pozitivnih zakonskih normi koje regulišu manjinska pitanja. Prepoznata je i potreba jasnog definisanja saradnje između opštinskih vlasti i manjina koja predviđa zajednički rad u izradi manjinskih politika, te stalnu edukaciju manjina o svim procesima koji se vode na lokalnom nivou, a koji su od značaja za njih.
Lidija Živanović, direktorica Helsinškog parlamenta građana, je naglasila važnost zajedničkog artikulisanja potreba samih manjina, s obzirom da njihova udruženja često nastupaju individualno prema institucijama za zaštitu njihovih prava. “S obzirom na broj nacionalnih manjina u BiH, izuzetno je važno da oni budu ujedinjeni u svojim zahtjevima za ostvarenje boljeg položaja, jer razjedinjavanjem slabe svoje kapacitete za realizaciju zakonski priznatih prava”, istakla je Živanovićka.
Saša Popov iz Centra za regionalizam Novi Sad je ocijenio da bi u bi u nastavak postojećeg projekta trebalo uvrstiti i studijske posjete u cilju razmjene što više dobrih primjera iz prakse, ali i neku vrstu mentoršipa, gdje bi opštine sa zadovoljavajućim ostvarenjem manjinskih prava mogle usmjeriti druge opštine na njihovom putu ka što boljoj zaštiti i položaju manjina.
Učesnici radionice su u okviru radnih grupa razgovarali o prioritetnim ciljevima u svakoj državi. Grupa iz BiH je ponovila kritiku zbog neprimjenjivanja odluke Suda za ljudska prava po pitanju izmjene uvredljive kategorije „ostali“ u Ustavu BiH, te zbog manjkavosti Izbornog zakona BiH koji prati ovaj najviši pravni akt u državi. Opštine iz BiH su takođe identifikovale potrebu da se jasnije odrede okviri saradnje sa odbornicima iz reda nacionalnih manjina, te da se uvede praksa redovnih sastanaka sa predstavnicima manjina. Pored toga, opštinski i manjinski predstavnici su izrazili potrebu za zajedničkim edukacijama na temu pristupa EU fondovima, kako bi, eventualno, udruženi istupali prema ovakvim vrstama podrške realizaciji manjinskih politika.
Regionalna radionica je organizovana u sklopu projekta Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkan koju su finansijski podržali Fond otvoreno društvo BiH i Evropska unija.
Iskazana spremnost za formiranje tijela za rad sa nacionalnim manjinama
Prijedor, 8. april 2010.
U Prijedoru ne postoji Savjet za nacionalne manjine pri Skupštini opštine koji bi se zalagao za unapređenje položaja nacionalnih manjina. Takođe, nijedno administrativno tijelo nije, prema poslovniku, zaduženo za rad sa nacionalnim manjinama. Formiranje tijela koje bi u svom djelokrugu rada predviđalo i saradnju sa nacionalnim manjinama omogućio bi bolje ostvarivanje zakonski propisanih prava manjina – usaglasili su se predstavnici prijedorske opštine i nacionalnih manjina na okruglom stolu koji je organizovao Helsinški parlament građana Banja Luka u četvrtak, 8. aprila 2010 u Prijedoru.
Na okruglom stolu je prezentovana studija „Prava nacionalnih manjina i lokalne politike: Studija o primjeni standarda zaštite prava pripadnika nacionalnih manjina u BiH; Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji“ koja je urađena u okviru projekta „Susjedstvo“.
Studija je za cilj imala analizu usklađenosti opštinskih dokumenata sa međunarodnim i domaćim pravnim normama i standardima koji se odnose na zaštitu prava pripadnika nacionalnih manjina, a kako bi se utvrdio obim praktične primjene lokalnih politika u odnosu na saradnju i unapređenje položaja nacionalnih manjina.
Na prezentaciji u Prijedoru koji je, pored Tuzle i Banje Luke, uključen u projekat „Susjedstvo“ na teritoriji BiH, naglašena je osnovna razlika između Srbije i Hrvatske u odnosu na BiH po pitanju zaštite nacionalnih manjina, a to je da ove države obezbijeđuju mehanizme neposrednog učešća pripadnika nacionalnih manjina u donošenju odluka. U Tuzli i Banjoj Luci postoje komisije/odsjeci/savjeti za nacionalne manjine, kao tijela jedinica lokalne samouprave, ali je djelokrug njihovog rada vrlo ograničen i u sastavu ovih tijela su mahom odbornici, odnosno pripadnici političkih partija, a ne pripadnici nacionalnih manjina, dok u Prijedoru ne postoji nijedno takvo tijelo.
Pored toga, na okruglom stolu je bilo riječi i o odborniku u prijedorskoj Skupštini koji, prema rječima predstavnika nacionalnih manjina, ne zastupa njihove interese, već interese političke partije ispred koje je izabran.
Nacionalne manjine su pohvalile opštinske vlasti Prijedora što redovito izdvajaju određena finansijska sredstva za rad nacionalnih manjina u skladu sa Zakonom o zaštiti prava pripadnika nacionalnih manjina RS.
Učesnici su se usaglasili da postoji dobra opšta komunikacija između opštine i manjina, te da na teritoriji opštine nisu ozbiljnije ugrožavana prava manjina. Posebno su pohvaljeni napori opštine da riješi stambene i obrazovne potrebe romske populacije kao najbrojnije manjine u Prijedoru.
Okrugli sto je okončan zaključkom da će opštinske vlasti i udruženja nacionalnih manjina u narednom periodu zajedno razmotriti formiranje administrativnog tijela za rad sa nacionalnim manjinama, te da će u daljoj diskusiji razmotriti zapažanja iz studije u cilju punog zadovoljavanja potreba nacionalnih manjina u ovoj opštini.
Održavanje okruglog stola je podržala Fondacija Friedrich Ebert, dok projekat Susjedstvo finansira Evropska komisija.
Prava nacionalnih manjina i lokalne politike
29. mart 2010.
U okviru regionalnog projekta „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na lokalnom nivou u zemljama Zapadnog Balkana“ u Banjoj Luci je 25. marta 2010. godine održana lokalna radionica o pravima nacionalnih manjina u lokalnom kontekstu na kojoj je, između ostalog, predstavljena i publikacija „Prava nacionalnih manjina i lokalne politike – Studija o primjeni standarda zaštite prava pripadnika nacionalnih manjina u BiH, Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji“.
Publikacija je rezultat višemjesečnog istraživanja koje je sprovedeno od septembra do decembra 2009. godine u ukupno devet opština u BiH, Srbiji i Hrvatskoj, a odnosilo se na procjenu usklađenosti lokalnih politika sa važećim standardima po pitanju zaštite prava pripadnika nacionalnih manjina.
Rezultate istraživanja prezentovali su aktivistica Helsinškog parlamenta građana Banja Luka Maja Kremenović i jedna od istraživačica Željka Žolja, te predstavnik Centra za regionalizam iz Novog Sada Radomir Šovljanski i Mirjana Galo iz Udruge za zaštitu ljudskih prava i građanskih sloboda „HOMO“ Pula.
U uvodnom dijelu radionice sociolog Slobodan Nagradić je predstavio evropske dokumente kojima se garantuju prava nacionalnih manjina, a koje je BIH ratifikovala, kao i iskustva nekih evropskih država u procesu pridruživanja Evropskoj uniji.
Cilj radionice je bio sagledavanje položaja i prava koje pripadnici nacionalnih manjina uživaju u Banjoj Luci, te politika i mjera koje u tom kontekstu preuzimaju predstavnici lokalne vlasti.
Predstavnici Administrativne službe grada Banja Luka imali su nekoliko primjedbi koje su se odnosile na sam naziv publikacije, kao i na činjenicu da u publikaciju nije uvršten podatak o izdvajanju značajnih sredstava iz gradskog budžeta za izgradnju romskih stanova u naselju Veseli brijeg.
Šef banjalučkog Odsjeka za izbjegla, raseljena, povratnike, vjerska pitanja i nacionalne manjine Vladimir Đukelić je istakao da je Statut grada Banje Luke među prvima usklađen sa svim relevantnim dokumentima koja se tiču zaštite prava nacionalnih manjina. Govoreći o transparentnosti finansijskih izdvajanja za rad udruženja nacionalnih manjina Đukelić je naglasio da se sredstva iz gradske kase dodjeljuju na osnovu izvještaja o radu koje udruženja manjina dostavljaju, te predloženih programa rada za narednu godinu.
Na radionici se diskutovalo i o Izbornom zakonu BiH, kao i o presudi Evropskog suda za ljudska prava u slučaju Sejdić-Finci kojom je Bosni i Hercegovini naloženo da izmijeni diskriminatornu odredbu Ustava BiH koja onemogućava predstavnicima nacionalnim manjina izbor za članove Predsjedništva i Doma naroda Parlamenta BiH.
Komentarišući ovu presudu Stevo Havreljuk, predsjednik Saveza nacionalnih manjina RS, je ocijenio da su „manjine prepuštene same sebi da riješe ovaj problem“, te da „same vlasti još uvijek nisu dostavile nikakav prijedlog u kom pravcu bi izmjene Ustava po tom pitanju mogle ići“.
„Mi ni na jednom nivou vlasti nemamo nijedan organ koji bi se profesionalnom bavio pitanjima nacionalnim manjina“, istakao je Havreljuk.
Na radionici je zaključeno da bi trebalo poboljšati komunikaciju između lokalnih odbornika i nacionalnih manjina, te da bi sama udruženja morala bolje da se organizuju i jasnije odrede svoje prioritete kako bi mogli djelotvornije nastupati prema vlastima.
Radionica je organizovana uz finansijsku podršku Fondacije Friedrich Ebert, a projekat „Susjedstvo“ finansira Evropska unija.
Upoznajmo nacionalne manjine – čas multikulturalizma
12. novembar 2009.
Odakle dolazi pizza? Ko je donio krompir u BiH? Znate li da je grof Drakula stvarna istorijska ličnost? O ovim i mnogim drugim pitanjima diskutovali smo sa učenicima petog i sedmog razreda Osnovne škole „Ćirilo i Metodije“ iz Trnopolja u sklopu časa „Upoznajmo nacionalne manjine“, a u organizaciji Helsinškog parlamenta građana Banja Luka i Saveza nacionalnih manjina Republike Srpske.
„Učenicima 5. i 7. razreda smo pokušali što više približiti važnost suživota sa nacionalnim manjinama, jer jedino u takvoj koheziji možemo obogatiti svoje živote, učiti jedni od drugih, te proširiti vidike, a to neminovno vodi većoj toleranciji, razumijevanju i uzajamnom poštivanju“, izjavila je Maja Kremenović, asistentica na projektu „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkana“.
Učenici su na samom početku časa pričali o tome ko su nacionalne manjine u BiH, kako su došli u našu zemlju, šta je specifično za svaku nacionalnu manjinu, te šta smo preuzeli iz tradicije i kulture pojedinih nacionalnih manjina. Nakon toga, učenici su u grupama razgovarali o specifičnostima pojedine nacionalne manjine, a na kraju časa prezentovali su ono što su naučili o određenim nacionalnim manjinama tokom rada u grupi. Prema komentarima učenika, bilo im je najinteresantnije čuti legende, te naučiti nekoliko riječi iz jezika nacionalne manjine.
„Trnopolje je inače multikulturalna sredina, i smatrali smo da je ova škola upravo prilika da vidimo koliko učenici znaju jedni o drugima, kao pripadnicima nacionalnih manjina sa kojima dijele svakodnevnicu. Bili smo prijatno iznenađeni predznanjem učenika o nacionalnim manjinama u BiH, a još više njihovim zanimanjem za kulturu nacionalnih manjina, te njihovu istoriju“ kaže Danijel Kovč, asistent u Savezu nacionalnih manjina RS.
Ovaj čas posvećen nacionalnim manjinama i promociji multikulturalizma u BiH je realizovan u sklopu projekta „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkana“, kojeg finansira Evropska komisija.
„Evropski dan jezika – jezik kao kulturni identitet”
25. septembar 2009.
Helsinški parlament građana Banja Luka, u saradnji sa Savezom nacionalnih manjina Republike Srpske, je u četvrtak, 24. septembra, organizovao okrugli sto pod nazivom „Evropski dan jezika – jezik kao kulturni identitet”, a u sklopu projekta „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama Zapadnog Balkana”.
Cilj okruglog stola je bio da se da podrška očuvanju i daljem razvoju jezičke tradicije nacionalnih manjina, kao ključnom elementu njihovog kulturnog identiteta i baštine. Svi prisutni su se složili da manjinskim jezicima prijeti zaborav, s obzirom da se takvi jezici pretežno njeguju u privatnoj i porodičnoj sferi, i naglasili da je u tom smislu neophodno osigurati veću podršku vlasti insitutucionalnom i sistematskom očuvanju ovog kulturnog bogatstva.
Na okruglom stolu je postignut načelni dogovor da će Ministarstvo prosvjete i kulture RS podržati izučavanje ukrajinskog jezika za učenike ukrajinske nacionalnosti u banjalučkoj opštini, koji nisu geografski koncentrisani, ali koji bi bili okupljeni u jednoj školi u okviru dodatne nastave maternjeg jezika.
Okrugli sto je okupio predstavnike Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, Republičkog pedagoškog zavoda, administrativne službe Banje Luke, misije OSCE-a, te brojne predstavnike udruženja nacionalnih manjina.
Vedrana Dimitrijević, koordinatorica projekta Susjedstvo, je na samom početku naglasila važnost njegovanja maternjeg jezika kao osnove jezičkog, kulturnog i nacionalnog identiteta i tradicije. Pojasnila je da se u BiH manjinski jezici pretežno njeguju u porodičnim krugovima, „ali kako ovo naslijeđe spada u domen sveopšteg kulturnog bogatstva, vlasti bi trebalo da ulože više napora na polju opstanka jezičke raznolikosti, jer su poštivanje raznolikosti kultura, tolerancija, i uzajamno uvažavanje i razumijevanja drugih najbolji garant mira i sigurnost”, dodala je Dimitrijević.
Predsjednik Saveza nacionalnih manjina Republike Srpske Stevo Hraveljuk je predstavio Evropsku povelju o regionalnim i manjinskim jezicima, koju bi i BiH uskoro trebalo da ratifikuje. Što se tiče stanja u Republici Srpskoj, Havreljuk je istakao da su nacionalne manjine sačuvale svoj maternji jezik u prvom redu koristeći ga u okviru porodice, vjerskim obredima i kroz rad u kulturno umjetničkim društvima. On je dodao da se, izuzev nastave ukrajinskog i talijanskog u opštini Prnjavor, udruženja sama snalaze za organizovanje kurseva i učenje maternjeg jezika.
Ranko Savanović iz Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske je naglasio da je ministarstvo spremno podržati inicijative za izučavanje jezika, istorije i kulture nacionalnih manjina, čak i mimo zakonske odredbe o neophodnoj apsolutnoj ili relativnoj većini na određenom geografskom području. „Problemi u vezi sa ovim su nedostatak kadra, zatim štampanje i priprema udžbenika, ali i nedostatak inicijativa nacionalnih manjina za proširenjem obima nastave, jer se dešavalo da ministarstvo plati nastavnika i za dvoje djece što bi ipak trebalo racionalizovati”.
Izuzev Slovenaca, koji već deset godinu uspješno organizuju dopunsku nastavu za učenje slovenačkog jezika, većina udruženja ima problema sa finansiranjem kurseva jezika. U tom smislu Romi su predložili Vladi RS da finansijki pomogne školovanje kadrova za predavanje romskog jezika, te da omogući dovođenje stručnjaka iz drugih država koji bi pomogli izradu udžbenika za učenje romskog jezika.
„Opština je i do sada, a i dalje će pokušati izaći u susret svim realnim zahtjevima nacionalnih manjina”, kazao je Vladimir Djukelić iz administrativne službe grada, ali je dodao da je znatno veći problem diskriminatorna kategorija ustava prema kojima su nacionalne manjine svrstane u ostale, “što neminovno vodi ka asimilaciji, jer će se sve manji broj nacionalnih manjina izjašnjavati kao takvi”.
Učesnici okruglog stola su izrazili veliki interes i za institucionalizovanje učenja maternjeg jezika za odrasle. Savanović je objasnio da je u toku usvajanje Zakona o obrazovanju odraslih, te u skladu s tim formiranje i Zavoda za obrazovanje odraslih , koji će sigurno predvidjeti i ovakav vid učenja.
Najava: Istraživanje lokalnih politika
20. juli 2009.
Helsinški parlament građana početkom septembra počinje tromjesečno istraživanje u sklopu projekta „Susjedstvo – afirmacija multikulturalizma i saradnje na opštinskom nivou u zemljama zapadnog Balkana“ čiji cilj je da utvrdi usklađenost opštinskih/općinskih politika i praski sa domaćim zakonodavstvom i međunarodnim konvencijama iz oblasti zaštite prava nacionalnih manjina.
Pored analize opštisnkih/općinskih dokumenata i anketiranja lokalnih vlasti, istraživanje će uključiti i razgovore sa predstavnicima udruženja nacionalnih manjina kako bi se utvrdio njihov stvarni položaj na lokalnom nivou i mogućnosti da zadovoljavaju i upražnjavaju svoja prava i potrebe u skladu sa zakonskom regulativom.
Istraživanjem će u Bosni i Hercegovini biti obuhvaćene opštine Banja Luka, Prijedor i Tuzla. Paralelno će se istraživanje vršiti i u Hrvatskoj (u opštinama Pula, Vodnjan i Umag) i Srbiji (u opštinama Zrenjanin, Bor i Bujanovac), uz konsultantsku pomoć Helsinškog monitora za ljudska prava iz Slovenije.
Rezultati istraživanja, zajedno sa komparativnom analizom stanja u državama, kao i preporukama za poboljšanje lokalnih politika, će biti objaveno u formi studije krajem 2009-te godine. Studija će biti osnova za dalju realizaciju projekta u tri pomenute države.
Konferencija u Briselu
9. juli 2009.
Helsinški parlament građana je 6. i 7. jula učestvovao na konferenciji u Briselu koja je bila posvećena projektima koje, u okviru programa „People to People Actions“, finansira Evropska komisija u zemljama Zapadnog Balkana, a koji su usmjereni ka konsolidaciji partnerstva između organizacija civilnog društva i javnih vlasti u cilju unapređenja poštivanja manjinskih prava u regionu.
Cilj konferencije je bio da se predstavnici organizacija civilnog društva iz Zapadnog Balkana, koji realizuju projekte pod sponzorstvom Evropske komisije, bolje upoznaju sa instrumentima i mehanizmima Evropske komisije za zaštitu nacionalnih manjina, da se prodiskutuju obaveze unapređenja poštivanja prava nacionalnih manjina sa kojima se zemlje Zapadnog Balkana sve više susreću u kontekstu proširenja Evropske Unije.
Konferencija je ujedno omogućila i upoznavanje organizacija civilnog društva iz Zapadnog Balkana koje su dogovorile buduće vidove komunikacije u svrhu razmjene informacija i primjera dobre prakse prilikom realizacije svojih projekata, a koji su usmjereni ka opštem regionalnom poboljšanju položaja nacionalnih manjina.
Projekti koje finansira Evropska komisija u okviru programa „People to People Actions“ se, između ostalog, odnose na unapređenje lokalnih politika i praksi u vezi sa poboljšanjem položaja nacionalnih manjina, zatim na obrazovanje nacionalnih manjina, interkulturalno razumijevanje, te stabilizaciju međuetničkih i međuvjerskih odnosa.
